Ουρολιθίαση

Οι πέτρες στα νεφρά μπορεί να αναπτυχθούν σε 1 ή και στους δύο νεφρούς και προσβάλλουν συχνότερα άτομα ηλικίας 30 έως 60 ετών.

Είναι αρκετά συχνές, με ποσοστό άνω του 10% των ατόμων να προσβάλλονται.

Οι πέτρες στα νεφρά βρίσκονται συνήθως στους νεφρούς ή στον ουρητήρα, τον σωλήνα που συνδέει τους νεφρούς με την ουροδόχο κύστη σας.

Η πλειονότητα των ασθενών δεν θα εμφανίσει άλλες πέτρες αργότερα στη ζωή τους, υπάρχουν όμως μερικοί παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα επαναλαμβανόμενου σχηματισμού λίθων, όπως

• δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και λίγες φυτικές ίνες
• χαμηλή πρόσληψη υγρών
• ασθενείς αδρανείς ή καθηλωμένοι στο κρεβάτι
• οικογενειακό ιστορικό λίθων στους νεφρούς
• υποτροπιάζουσες λοιμώξεις των νεφρών ή του ουροποιητικού συστήματος
• ιστορικό λίθων στους νεφρούς, ιδίως αν αυτό συνέβη πριν από την ηλικία των 25 ετών
• ανατομικές ανωμαλίες των νεφρών, όπως πεταλοειδής νεφρός, απόφραξη της πυελοουρητηρικής συμβολής και στενώσεις του ουρητήρα.
• ορισμένες μεταβολικές ανωμαλίες
• προηγούμενη εκτροπή ούρων
• προηγούμενη εκτομή εντέρου, βαριατρική χειρουργική επέμβαση ή νόσος του Crohn
• λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως ασπιρίνη, διουρητικά, αντιεπιληπτικά κλπ.

Ο καλύτερος τρόπος για να προλάβετε τις πέτρες στους νεφρούς είναι να φροντίζετε να πίνετε άφθονα υγρά κάθε μέρα για να αποφύγετε την αφυδάτωση.

Θα πρέπει να επιδιώκετε να πίνετε έως και 3 λίτρα υγρών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, κάθε μέρα.

Σας συμβουλεύουμε να:

• πίνετε νερό, αλλά και ροφήματα όπως το τσάι και ο καφές.
• προσθέτετε φρέσκο χυμό λεμονιού στο νερό σας
• αποφεύγετε τα ανθρακούχα ποτά
• μην τρώτε πολύ αλάτι

Εάν είχατε ήδη λίθους, τότε ο ουρολόγος σας θα συζητήσει πιο συγκεκριμένους τρόπους για την πρόληψη του σχηματισμού πέτρας με βάση τη σύνθεση του.

Η πιο ακριβής και αξιόπιστη μέθοδος για τη διάγνωση αυτών των λίθων είναι η αξονική τομογραφία. Αυτή γίνεται συνήθως σε περιπτώσεις έντονου πόνου και για έρευνες για συμπτώματα από το ουροποιητικό, αίμα στα ούρα, χρόνιο πόνο στην πλάτη ή ανευρίσκονται τυχαία όταν γίνεται η εξέταση για άλλους λόγους. Όταν η αξονική τομογραφία δεν είναι διαθέσιμη, μπορεί να γίνει αρχικά υπερηχογράφημα.

Οι πολύ μικρές πέτρες στα νεφρά είναι απίθανο να προκαλέσουν πολλά συμπτώματα. Μπορεί ακόμη και να μην εντοπιστούν και να αποβάλλονται ανώδυνα όταν ουρείτε.

Οι μεγαλύτερες πέτρες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα, όπως:

• πόνο στην πλάτη ή στη βουβωνική χώρα – οι άνδρες μπορεί να έχουν πόνο στους όρχεις
• πυρετό
• εφίδρωση
• έντονος πόνος που έρχεται και φεύγει
• αίσθημα αδιαθεσίας ή εμετό
• αίμα στα ούρα
• ουρολοίμωξη

Μια πέτρα στα νεφρά που μπλοκάρει τον ουρητήρα, τον σωλήνα που συνδέει τα νεφρά με την ουροδόχο κύστη, μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη του νεφρού. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ούρα δεν μπορούν να περάσουν το σημείο της απόφραξης, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση βακτηρίων.

Τα συμπτώματα της λοίμωξης του νεφρού είναι παρόμοια με τα συμπτώματα των λίθων, αλλά μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν:

• πυρετό
• ρίγη
• αίσθημα μεγάλης αδυναμίας ή κόπωσης
• θολά και δύσοσμα ούρα

Σε αυτή την περίπτωση το μπλοκαρισμένο νεφρό πρέπει να αποσυμφορηθεί με την τοποθέτηση ενός εσωτερικού στεντ ή ενός σωλήνα στο νεφρό που ονομάζεται νεφροστομία.

Όχι, οι μικρές πέτρες στον ουρητήρα είναι πιθανό να περάσουν αυτόματα με ή χωρίς τη βοήθεια παυσίπονων και φαρμάκων που χαλαρώνουν τον ουρητήρα. Από την άλλη πλευρά, οι μεγάλες πέτρες στα νεφρά είναι αδύνατο να περάσουν αυτόματα και η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή τους είναι απαραίτητη.

Εάν ένας ασθενής έχει λίθους υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην απόφαση για το αν χρειάζεται θεραπεία όπως το μέγεθος,η θέση, η πιθανή σύνθεση, το προηγούμενο ιστορικό του ασθενούς και η γενική κατάσταση της υγείας του. Οι κυριότεροι τύποι χειρουργικής επέμβασης για την αφαίρεση των λίθων στα νεφρά είναι:

• λιθοτριψία με κρουστικά κύματα (SWL)
• ουρητηροσκόπηση
• διαδερμική νεφρολιθοτομή (PCNL)

Η λιθοτριψία με κρουστικά κύματα περιλαμβάνει τη χρήση υπερήχων (ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας) για να εντοπιστεί το σημείο όπου βρίσκεται ο λίθος. Στη συνέχεια, τα κρουστικά κύματα υπερήχων αποστέλλονται στον λίθο από ένα μηχάνημα για να τον σπάσουν σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να μπορεί να περάσει με τα ούρα.

Η SWL μπορεί περιστασιακά να είναι μια δυσάρεστη μορφή θεραπείας, γι’ αυτό και συνήθως διενεργείται αφού χορηγηθούν παυσίπονα.

Θεωρείται η λιγότερο επεμβατική μορφή θεραπείας και είναι κατάλληλη για μικρότερες πέτρες στα νεφρά που φαίνονται “μαλακές” στην απεικόνιση.

Μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από 1 συνεδρίες SWL για την επιτυχή αντιμετώπιση των λίθων στα νεφρά.

Η ουρητηροσκόπηση περιλαμβάνει τη διέλευση ενός μακριού, λεπτού τηλεσκοπίου που ονομάζεται ουρητηροσκόπιο μέσω της ουρήθρας και μέσα στην ουροδόχο κύστη. Στη συνέχεια προωθείται μέχρι τον ουρητήρα, ο οποίος συνδέει την ουροδόχο κύστη με το νεφρό σας.

Ο ουρολόγος μπορεί είτε να προσπαθήσει να αφαιρέσει απαλά τον λίθο χρησιμοποιώντας ένα άλλο όργανο, είτε να χρησιμοποιήσει λέιζερ για να τον σπάσει σε μικρά κομμάτια, ώστε να μπορεί να περάσει φυσιολογικά με τα ούρα.

Είναι ένας πολύ ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης των λίθων στον ουρητήρα και τους νεφρούς και ο ασθενής μπορεί συνήθως να επιστρέψει στο σπίτι του την ίδια ημέρα της επέμβασης.

Η διαδερμική νεφρολιθοτομή περιλαμβάνει τη χρήση ενός λεπτού τηλεσκοπικού οργάνου που ονομάζεται νεφροσκόπιο και τοποθετείται απευθείας στο νεφρό μέσω μιας μικρής τομής του δέρματος. Θεωρείται σήμερα η πιο επεμβατική μέθοδος για τη θεραπεία των λίθων και προορίζεται για πολύ μεγάλους λίθους του νεφρού. Με την εξέλιξη της ουρητηροσκόπησης οι ενδείξεις για διαδερμική νεφρολιθοτομή γίνονται όλο και πιο σπάνιες. 

Όταν αφαιρείται ένας λίθος από το νεφρό ή τον ουρητήρα, τα θραύσματα αποστέλλονται για ανάλυση ώστε ο ουρολόγος να γνωρίζει την ακριβή σύνθεση του. Στη συνέχεια, αν ο ασθενής θεωρείται ότι διατρέχει υψηλό κίνδυνο υποτροπής με βάση τη σύνθεση του λίθου ή το ιατρικό ιστορικό, δικαιολογείται περαιτέρω μεταβολική αξιολόγηση. Αυτό θα βοηθήσει στον εντοπισμό, αν είναι δυνατόν,  της υποκείμενης μεταβολικής ανωμαλίας που ευθύνεται για τον σχηματισμό λίθων και θα καθοδηγήσει περαιτέρω στρατηγικές θεραπείας και πρόληψης.