Ουρολιθίαση

Τι είναι η ουρολιθίαση;

Η ουρολιθίαση ή λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος αναφέρεται στον σχηματισμό λίθων στο ουροποιητικό σύστημα. Το ουροποιητικό σύστημα  περιλαμβάνει τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Οι λίθοι αυτοί σχηματίζονται όταν τα ούρα περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις ουσιών όπως ασβέστιο, οξαλικά ή ουρικό οξύ, οι οποίες μπορούν να κρυσταλλωθούν. Αποτελεί μια από τις συχνότερες ουρολογικές παθήσεις  και τα συμπτώματά της επηρεάζουν την καθημερινότητα των ασθενών.

 

Είδη λίθων

Τα είδη των λίθων που ενδέχεται να προκαλέσουν ουρολιθίαση ταξινομούνται αναλόγως της σύστασής τους. Πιο συγκεκριμένα, τα είδη λίθων διακρίνονται σε:

• Λίθοι οξαλικού ασβεστίου: Οι πιο συχνοί λίθοι (30%-35%), σχηματίζονται από την ένωση ασβεστίου και οξαλικών που παράγονται είτε από τον οργανισμό είτε από τη διατροφή (λαχανικά, φρούτα, ξηροί καρποί).
• Λίθοι φωσφορικού ασβεστίου: Σχηματίζονται όταν τα ούρα είναι αλκαλικά με αυξημένη παρουσία ασβεστίου.
• Λίθοι ουρικού οξέος: Συχνότεροι στους άνδρες (8%-10%), σχηματίζονται σε όξινα ούρα. Συνδέονται με διατροφή πλούσια σε ζωικές πρωτεΐνες.
• Λίθοι από στρουβίτη: Εμφανίζονται κυρίως σε γυναίκες με λοιμώξεις του ουροποιητικού. Οι συγκεκριμένοι λίθοι μπορούν να γίνουν αρκετά μεγάλοι σε μέγεθος.
• Λίθοι κυστίνης: Οι λίθοι κυστίνης είναι σπάνιοι. Η εμφάνισή τους σχετίζεται με την κυστινουρία, μια γενετική διαταραχή που προκαλεί αυξημένη αποβολή κυστίνης στα ούρα.

 

Ποια είναι τα αίτια πρόκλησής της;

Η πρόκληση της ουρολιθίασης οφείλεται σε έναν συνδυασμό εξωγενών και ενδογενών παραγόντων.

Ειδικότερα, οι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής της είναι:

Ενδογενείς παράγοντες

• Φύλο: το ανδρικό φύλο είναι πιο επιρρεπές στην εμφάνιση ουρολιθίασης.
• Ηλικία: οι λίθοι εμφανίζονται συνήθως σε ασθενείς που είναι από 20 έως 50 ετών.
• Κληρονομικότητα: πολλοί από τους ασθενείς με ουρολιθίαση αναφέρουν ότι έχει εμφανίσει λιθίαση του ουροποιητικού και κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας.

Εξωγενείς παράγοντες

• Μειωμένη πρόσληψη υγρών: Σύμφωνα με μελέτες, άτομα που καταναλώνουν λιγότερο από 2000 ml υγρών την ημέρα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ουρολιθίασης.
• Διατροφή: Η υψηλή κατανάλωση ζωικών λιπών και η αυξημένη πρόσληψη άλατος σχετίζονται με σχηματισμό λίθων.
• Κλιματικές συνθήκες: Οι κάτοικοι περιοχών με θερμά κλίματα εμφανίζουν συχνότερα ουρολιθίαση.
• Παχυσαρκία: Το αυξημένο σωματικό βάρος αποτελεί και αυτό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη λίθων.
• Φαρμακευτική αγωγή: Η χρήση ορισμένων αντιυπερτασικών και αντιόξινων φαρμάκων μπορεί να συμβάλλει στον σχηματισμό λίθων.

 

Με ποια συμπτώματα είναι πιθανό να εμφανιστεί η ουρολιθίαση;

Τα συμπτώματα της ουρολιθίασης ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος των λίθων στο ουροποιητικό σύστημα.

Τα κύρια κλινικά σημεία της ουρολιθίασης περιλαμβάνουν:

• Εκδήλωση κολικού: Έντονος, αιφνίδιος πόνος που εντοπίζεται συνήθως στη μέση ή την οσφυϊκή περιοχή. Ο πόνος ενδέχεται να ακτινοβολεί και προς τη βουβωνική χώρα.
• Αιματουρία: Η παρουσία αίματος στα ούρα, η οποία μπορεί να είναι είτε μικροσκοπική είτε μακροσκοπική.
• Λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος: Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι λίθοι συνοδεύονται από λοίμωξη, με συμπτώματα όπως πυρετό, δυσουρία και θολά ή δύσοσμα ούρα.

Πολλοί ασθενείς με ουρολιθίαση δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται, όταν κάποιος λίθος βρεθεί σε σημείο που να εμποδίζει τη ροή των ούρων. Εάν δεν εκδηλωθεί κανένα σύμπτωμα, η ουρολιθίαση μπορεί να διαγνωστεί και τυχαία κατά τη διάρκεια ενός απεικονιστικού ελέγχου για άλλη αιτία.

Ουρολιθίαση & Διάγνωση

Η διάγνωση της ουρολιθίασης βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό, την κλινική εξέταση και τον απαραίτητο εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο. Το ιστορικό και η κλινική εκτίμηση καθοδηγούν τον ουρολόγο στην υποψία της νόσου, ενώ οι εξετάσεις στοχεύουν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης, την αξιολόγηση της λειτουργίας και μορφολογίας του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και την ανίχνευση αιτιολογικών παραγόντων.

Ο απεικονιστικός έλεγχος περιλαμβάνει:

• απλή ακτινογραφία ΝΟΚ
• υπερηχογράφημα
• ενδοφλέβια ουρογραφία
• αξονική τομογραφία

Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει:

• γενική ανάλυση ούρων για την ανίχνευση αιματουρίας ή λοιμώξεων
• βιοχημική ανάλυση αίματος για τον έλεγχο ουρικού οξέος, ασβεστίου και νεφρικής λειτουργίας
• μέτρηση παραθορμόνης σε περιπτώσεις αυξημένου ασβεστίου
• συλλογή ούρων 24ώρου

 

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση της ουρολιθίασης;

Η αντιμετώπιση της ουρολιθίασης εξαρτάται από τα συμπτώματα, το μέγεθος και τη θέση των λίθων. Πολλές φορές, οι λίθοι αποβάλλονται φυσικά μέσω των ούρων χωρίς την ανάγκη χειρουργικής επέμβασης. Η ενυδάτωση είναι καθοριστική για την προώθηση των λίθων, ενώ η χρήση απλών αναλγητικών, όπως η παρακεταμόλη, βοηθά στην ανακούφιση από τον πόνο.

Σε περιστατικά με πιο έντονα συμπτώματα μπορούν να χορηγηθούν ισχυρότερα αναλγητικά, όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή κωδεΐνη. Αντιεμετικά φάρμακα και θεραπείες ενυδάτωσης είναι, επίσης, χρήσιμες σε περιπτώσεις που συνοδεύονται από ναυτία ή αφυδάτωση.

Σε περιπτώσεις όπου οι λίθοι είναι μεγαλύτεροι και δεν αποβάλλονται αυτόματα, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή τους. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας βασίζεται πάντα στις ατομικές ανάγκες του ασθενούς.

Η θεραπεία της ουρολιθίασης βασίζεται σε ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους. Η εξωσωματική λιθοτριψία χρησιμοποιεί κρουστικά κύματα που διαλύουν τον λίθο σε μικρότερα κομμάτια, τα οποία αποβάλλονται με τα ούρα. Αντενδείκνυται σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, αιμορραγικών διαταραχών, ανεξέλεγκτης λοίμωξης ή ανατομικής απόφραξης.

Η  ενδοσκοπική ουρητηρολιθοτριψία, άκαμπτη ή εύκαμπτη, χρησιμοποιεί λέιζερ για την καταστροφή λίθων και απαιτεί νοσηλεία μίας ημέρας. Τέλος, η διαδερμική νεφρολιθοτριψία εφαρμόζεται σε μεγάλους λίθους εντός του νεφρού και διεξάγεται υπό γενική αναισθησία.

Εάν εμφανίζετε συμπτώματα ουρολιθίασης, επικοινωνήστε με τον Ουρολόγο-Ανδρολόγο Γεράσιμο Φραγκούλη. Ο ιατρός έχει εξειδικευτεί στην αντιμετώπιση ουρολογικών παθήσεων εφαρμόζοντας τις πλέον σύγχρονες χειρουργικές μεθόδους.